Acid folic - Những điều bạn cần biết

Tham vấn y khoa: Thạc sĩ – Bác Sĩ Bùi Đình Hoàn - Nơi công tác: Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng - Chức vụ: Trưởng khoa Dinh dưỡng người lớn

Acid folic là gì? Thiếu Acid folic do đâu? Mức tiêu thụ khuyến nghị như thế nào?

Acid folic là một vitamin nhóm B, tan dễ dàng trong nước, là một dạng tông hợp folate được cho bổ sung vào thực phẩm bổ sung và các viên uống vitamin thường gặp. Hãy cùng H&H Nutriton tìm hiểu kỹ thêm về Acid folic qua bài viết dưới đây

Acid Folic là gì?

Acid folic là gì?

Acid folic là một vitamin tan trong nước, sử dụng nhiều trong các thực phẩm bổ sung. Acid folic là sản phẩm nhân tạo của folate – loại vitamin B tự nhiên trong nhiều loại thực phẩm.

Folate và Acid folic thường được dùng thay thế nhau, nhưng nó lại khác nhau. Acid folic tổng hợp khác folate về cấu trúc và tác dụng sinh học.

Folate có trong cả động vật và thực vật như: rau bina, cải xoăn, bông cải xanh, bơ, trái cây họ cam quýt, trứng và gan bò.
Acid folic được thêm vào thực phẩm như bột mì, ngũ cốc và bánh mì hoặc trong thực phẩm chức năng.

Chức năng của folate

Tổng hợp, sửa chữa và metyl hóa DNA
Phân chia tế bào
Chuyển đổi homocysteine thành:

– Methionine, một axit amin tổng hợp protein hoặc
-S-adenosylmethionine (SAMe), cần cho nhiều phản ứng tế bào.

Giúp tế bào hồng cầu trưởng thành

Folate tham gia vào một số quá trình trao đổi chất quan trọng, nếu thiếu sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, như thiếu máu hồng cầu to, tăng nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư, dị tật bẩm sinh nếu mẹ thiếu folate.

Một người có thể thiếu folate do

Chế độ ăn uống kém.
Các bệnh hoặc phẫu thuật ảnh hưởng đến hấp thụ folate, như bệnh celiac, dạ dày và hội chứng ruột ngắn.
Không có hoặc axit dạ dày thấp.
Thuốc ảnh hưởng đến sự hấp thụ folate, gồm methotrexate và sulfasalazine.
Nghiện rượu
Mang thai
Chứng tan máu, thiếu máu
Lọc máu

Nghiện rượu, bia có thể thiếu Folate

Thiếu folate khá phổ biến và đối tượng có nhu cầu đặc biệt như người lớn tuổi hay phụ nữ mang thai, khó đủ folate chỉ qua chế độ ăn uống. Nhiều nước đã tăng cường axit folic trong ngũ cốc.

Mức tiêu thụ khuyến nghị

Folate dự trữ trong cơ thể khoảng 10–30 mg, phần lớn trong gan, máu và mô. Folate máu bình thường là 5–15 ng/ml, chủ yếu dưới dạng 5-methyltetrahydrofolate.

Axit folic tổng hợp được hấp thu 100% lúc đói, trong thực phẩm tăng cường hấp thụ 85% và folate tự nhiên được hấp thu 50%. Người ta quy đổi: 1 mcg DFE = 1 mcg folate thực phẩm tự nhiên = 0,5 mcg axit folic trong thực phẩm chức năng khi bụng đói = 0,6 mcg axit folic ăn cùng thực phẩm.

Người trưởng thành cần 400 mcg DFE folate mỗi ngày.
Phụ nữ mang thai và phụ nữ cho con bú có nhu cầu tăng và cần bổ sung lần lượt 600 mcg và 500 mcg DFE folate mỗi ngày.
Với trẻ sơ sinh, trẻ em và thanh thiếu niên:

-Sơ sinh đến 6 tháng: 65 mcg DFE
-7-12 tháng tuổi: 80 mcg DFE
-1-3 tuổi: 150 mcg DFE
-4-8 tuổi: 200 mcg DFE
-9–13 tuổi: 300 mcg DFE
-14–18 tuổi: 400 mcg DFE

Lợi ích và cách sử dụng

Acid folic và folate thường được sử dụng ở dạng bổ sung vì có những lợi ích:

Phòng ngừa dị tật bẩm sinh và các biến chứng thai kỳ

Acid folic và folate giúp:

Ngăn ngừa dị tật bẩm sinh, đặc biệt là dị tật ống thần kinh, gồm tật nứt đốt sống và chứng thiếu não.
Ngăn các biến chứng liên quan đến thai kỳ như tiền sản giật.

Tất cả phụ nữ đang có kế hoạch mang thai, thậm chí là từ khi có khả năng mang thai nên bổ sung 400–800 mcg axit folic mỗi ngày. Ít nhất 1 tháng trước khi mang thai và tiếp tục trong 2-3 tháng đầu thai kỳ.

Tăng cường sức khỏe não bộ

Nồng độ folate trong máu thấp liên quan đến chức năng não kém và tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.

Bổ sung Acid folic có thể cải thiện chức năng não ở những người bị suy giảm trí tuệ và giúp điều trị bệnh Alzheimer.

Hỗ trợ điều trị các rối loạn sức khỏe tâm thần

Những người bị trầm cảm có folate máu thấp hơn người bình thường. Bổ sung Acid folic và folate cùng thuốc chống trầm cảm làm giảm triệu chứng tốt hơn. Nghiên cứu cho thấy có kết quả tương tự với chứng tâm thần phân liệt.

Giảm nguy cơ tim mạch

Bổ sung folate và Acid folic giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy tim mạch do làm giảm homocysteine.
Acid folic giúp giảm huyết áp, một yếu tố nguy cơ bệnh tim.
Ngoài ra, bổ sung Acid folic đã được chứng minh là cải thiện lưu lượng máu, cải thiện chức năng tim mạch.

Các lợi ích khác

-Với bệnh tiểu đường: Folate giúp kiểm soát đường máu, giảm kháng insulin và tăng cường chức năng tim mạch, giảm các biến chứng (gồm cả biến chứng thần kinh)

-Khả năng sinh sản: Bổ sung folate cao (hơn 800 mcg mỗi ngày) tăng tỷ lệ thành công khi thụ tinh nhân tạo do ảnh hưởng đến chất lượng, sự cấy ghép và trưởng thành của tế bào trứng.

-Tình trạng viêm: Acid folic và folate làm giảm dấu hiệu viêm, trong đó có protein C phản ứng (CRP).

-Giảm tác dụng phụ của thuốc methotrexate – thuốc ức chế miễn dịch sử dụng điều trị viêm khớp dạng thấp, bệnh vẩy nến và một số bệnh ung thư.

-Bệnh thận: Chức năng thận suy giảm làm tăng phospho máu. Bổ sung Acid folic giúp giảm mức homocysteine và nguy cơ mắc bệnh tim ở người bệnh thận.

Acid folic trong thai kỳ

Phụ nữ mang thai cần bổ sung lần lượt 600 mcg/ mỗi ngày.

Folate có vai trò quan trọng trong tăng trưởng và phát triển của thai nhi. Ví dụ, phân chia tế bào và phát triển mô. Đây là lý do tại sao có mức folate tối ưu là quan trọng cả trước và trong khi mang thai.

Bổ sung Acid folic trong thời kỳ mang thai còn cải thiện sự phát triển thần kinh và chức năng não ở trẻ em, chống lại các rối loạn tự kỷ. Tuy nhiên, Acid folic cao trong máu có thể ảnh hưởng đến phát triển nhận thức thần kinh và làm tăng nguy cơ tự kỷ.

Với sức khỏe của mẹ, bổ sung Acid folic làm giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến thai kỳ, bao gồm cả tiền sản giật, giảm nguy cơ sinh non.
Tiếp tục bổ sungAcid folic trước khi mang thai và trong suốt thai kỳ có thể giúp tăng mức folate trong máu của cả mẹ và dây rốn. Lúc này, sử dụng dạng 5-methyltetrahydrofolate sẽ an toàn hơn Acid folic .

Tác dụng phụ và phòng tránh

Folate trong thực phẩm và 5-methyltetrahydrofolate khá an toàn, nhưng dùng Acid folic liều cao có thể dẫn đến các tác dụng phụ sau:

Acid folic không chuyển hóa hết làm tăng nguy cơ tự kỷ và chậm phát triển nhận thức ở trẻ

Dù một số nghiên cứu cho thấy nồng độ Acid folic cao ở mẹ liên quan đến giảm nguy cơ mắc chứng tự kỷ và cải thiện kết quả tâm thần ở trẻ em, nhưng một số nghiên cứu khác lại cho thấy Acid folic chưa chuyển hóa cao làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ và ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức ở trẻ.

Cần nhiều nghiên cứu rõ ràng hơn, nhưng tốt nhất là nên bổ sung với liều lượng thích hợp. Dùng dưới 400 mcg Acid folic mỗi ngày không làm tăng Acid folic máu.

Nhiều Acid folic có thể che giấu thiếu vitamin B12

Dùng lượng lớn Acid folic có thể điều chỉnh bệnh thiếu máu hồng cầu to, đặc điểm của thiếu vitamin B12. Tuy nhiên, lại không khắc phục được các tổn thương thần kinh xảy ra khi thiếu B12.

Vì vậy, thiếu vitamin B12 có thể không được phát hiện đến khi xuất hiện các triệu chứng thần kinh khó phục hồi.

Các nguy cơ tiềm ẩn khác của việc quá nhiều Acid folic

Nguy cơ ung thư: Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt ở những người bổ sung quá nhiềuAcid folic đã tăng lên đáng kể so với các nhóm đối chứng.
Sa sút tinh thần: Bổ sung Acid folic liều cao có thể dẫn đến suy giảm tinh thần nhanh hơn do vitamin B12 thấp.
Chức năng miễn dịch: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bổ sung Acid folic liều cao có thể giảm miễn dịch bằng cách giảm hoạt động tế bào miễn dịch bảo vệ.

Với người bình thường, đa số đã nhận đủ folate từ thức ăn nên không cần bổ sung thêm bằng thực phẩm chức năng.

Liều lượng và cách dùng

Lượng khuyến cáo Acid folic

-400 mcg DFE cho người trưởng thành.
-600 mcg DFE cho phụ nữ mang thai.
-500 mcg DFE cho phụ nữ cho con bú.
Nhu cầu này dễ dàng được đáp ứng qua chế độ ăn uống, nhưng với những người có nguy cơ thiếu hụt, như phụ nữ mang thai và người lớn tuổi, thì dùng thêm thực phẩm chức năng là lựa chọn tốt.

Folate và Acid folic ở nhiều dạng và thường được thêm vào các vitamin tổng hợp. Liều dùng khác nhau, nhưng hầu hết có khoảng 680–1.360 mcg DFE (400–800 mcg Acid folic )

Liều cao nhất không gây tác dụng phụ của folate là

-Người lớn 1.000 mcg
-Trẻ em từ 14–18 tuổi: 800 mcg
-Trẻ em từ 9–13 tuổi: 600 mcg
-Trẻ em từ 4-8 tuổi: 400 mcg
-Trẻ em từ 1–3 tuổi: 300 mcg
Acid folic và 5-methyltetrahydrofolate có sinh khả dụng gần 100% lúc đói và 85% khi ăn cùng thức ăn.

Quá liều

Không có giới hạn trên cho folate trong thực phẩm
Folate tổng hợp trên 1.000 mcg bổ sung ở người trưởng trưởng thành có thể có tác dụng phụ.
Nhiễm độc lolate rất hiếm xảy ra vì nó là vitamin tan trong nước, dễ thải ra ngoài mà không tích trữ trong cơ thể, nhưng cũng không nên dùng nhiều hơn mức giới hạn trên mà không có sự giám sát y tế.

Sự tương tác

Folate có thể tương tác với một số loại thuốc kê đơn:

Methotrexate – thuốc được sử dụng để điều trị ung thư và bệnh tự miễn dịch.
Thuốc trị động kinh như Dilantin, Carbatrol và Depacon.
Sulfasalazine. Sulfasalazine được sử dụng để điều trị viêm loét đại tràng.

Bảo quản

Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh môi trường ẩm ướt.

Một số đối tượng có thể bổ sung folate

-Trẻ gái vị thành niên dễ bị thiếu folate hơn.
-Những người đã trải qua phẫu thuật cắt ruột hoặc có tình trạng gây kém hấp thu chất dinh dưỡng được khuyến khích bổ sung folate để tránh bị thiếu.
-Bổ sung folate hữu ích cho những người sử dụng rượu do rượu cản trở sự hấp thụ folate và tăng bài tiết qua nước tiểu.
-Trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi không nên bổ sung folate. Sữa mẹ, sữa công thức và thực phẩm nên là nguồn cung cấp folate duy nhất trong chế độ ăn.

Nguồn tham khảo

Folic Acid- Everything You Need to Know: https://www.healthline.com/nutrition/folic-acid

Xem thêm

Ths Bs. Bùi Đình Hoàn – Chuyên gia dinh dưỡng tại H&H Nutrition

H&H Nutrition quy tụ đội ngũ Thạc sĩ, Bác sĩ, Chuyên gia Dinh dưỡng, Kỹ sư tiết chế với trình độ chuyên môn cao, tận tâm, luôn đặt khách hàng lên vị trí hàng đầu. H&H Nutrition cung cấp dịch vụ khám tư vấn, thiết kế thực đơn dinh dưỡng toàn diện dành cho trẻ em và người lớn. H&H Nutrition cam kết sẽ đồng hành sức khỏe cùng gia đình bạn nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất đến quý khách hàng.