Người thiếu máu không nên ăn gì? Nhóm dinh dưỡng cho người thiếu máu

Thiếu máu hiện nay là một bệnh khá phổ biến và được nhiều người quan tâm. Vậy người thiếu máu không nên ăn gì? Nhóm thực phẩm nào tốt cho người thiếu máu? Theo dõi bài viết sau của H&H Nutrition để hiểu rõ hơn về vấn đề này nhé! 

Nếu bạn bị thiếu máu, tập trung vào chế độ ăn uống có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng và tăng lượng sắt trong cơ thể. Nhưng những loại thực phẩm nào là tốt nhất để tiêu thụ và bạn nên tránh những thực phẩm nào? Đầu tiên, điều quan trọng là phải xác định thiếu máu là gì trước khi xem xét chế độ ăn uống.

Tìm hiểu về bệnh thiếu máu

Thiếu máu là gì?

Thiếu máu xảy ra khi số lượng tế bào hồng cầu lưu thông trong cơ thể của bệnh nhân giảm. Trong xét nghiệm máu định kỳ, thiếu máu được báo cáo là hemoglobin hoặc hematocrit thấp. Hemoglobin là protein chính trong các tế bào hồng cầu và nó có chức năng vận chuyển oxy và đưa đi khắp cơ thể của bạn. Khi bị thiếu máu, nồng độ hemoglobin sẽ giảm xuống rất thấp. Nếu nó quá thấp, các mô hoặc cơ quan của người bệnh có thể không nhận đủ oxy.

Nguyên nhân dẫn đến thiếu máu

Mất máu

Thiếu máu do thiếu sắt là loại thiếu máu phổ biến nhất nguyên nhân chính là do cơ thể bạn bị thiếu sắt. Khi cơ thể mất máu, nó sẽ lấy nước từ các mô bên ngoài mạch máu để giúp giữ cho các mạch máu đầy đủ. Lượng nước bổ sung này gây loãng máu nên sẽ làm giảm số lượng hồng cầu.

Một số nguyên nhân gây mất máu nhanh bao gồm phẫu thuật, sinh con và chấn thương.

Các nguyên nhân khác của thiếu máu do mất máu bao gồm:

• Tình trạng rối loạn đường tiêu hóa, xuất hiện viêm loét dạ dày,…;
• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid, chẳng hạn như aspirin và ibuprofen;
• Kinh nguyệt ra nhiều.

Suy giảm RBCs

Tủy xương là mô mềm, xốp ở trung tâm của xương, và nó đóng một vai trò thiết yếu trong việc tạo ra hồng cầu. Tủy sản xuất tế bào gốc, chúng phát triển thành hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.

Những vấn đề liên quan với tủy xương có thể gây ra tình trạng thiếu máu. Ví dụ, tình trạng có ít hoặc không có tế bào gốc trong tủy có thể gây nên thiếu máu bất sản. Trong một số trường hợp, thiếu máu xảy ra khi các tế bào hồng cầu không phát triển và trưởng thành như bình thường, như bệnh thalassemia – một dạng thiếu máu di truyền.

Các loại thiếu máu khác xảy ra do giảm hoặc suy giảm các tế bào hồng cầu bao gồm:

• Thiếu máu hồng cầu hình liềm

Điều này làm cho các hồng cầu có hình dạng giống như lưỡi liềm. Chúng có thể bị phá vỡ nhanh hơn các hồng cầu khỏe mạnh hoặc bị mắc kẹt trong các mạch máu nhỏ.

Sự tắc nghẽn này có thể làm giảm nồng độ oxy và gây ra cơn đau sâu hơn trong máu.

• Thiếu máu do thiếu sắt

Điều này liên quan đến việc cơ thể sản xuất quá ít RBCs do cơ thể thiếu sắt.

Thiếu máu do thiếu sắt có thể nặng hơn do:

• Chế độ ăn uống ít thực phẩm chứa chất sắt;
• Hành kinh;
• Hiến máu thường xuyên;
• Rèn luyện sức bền;
• Một số tình trạng tiêu hóa nhất định, chẳng hạn như bệnh Crohn;
• Thuốc gây kích ứng niêm mạc ruột, chẳng hạn như ibuprofen.

•  Thiếu máu do thiếu vitamin

Vitamin B-12 và folate đều rất cần thiết cho việc sản xuất hồng cầu. Nếu một người không tiêu thụ đủ một trong hai loại vitamin, số lượng hồng cầu của họ có thể thấp.

Điển hình về thiếu máu do thiếu vitamin có thể kể đến như thiếu máu nguyên bào khổng lồ và thiếu máu ác tính.

Do phá hủy các tế bào hồng cầu hồng cầu

Những tế bào này máu thường có tuổi thọ là 120 ngày trong máu, nhưng cơ thể có thể tiêu diệt hoặc loại bỏ chúng trước khi chúng hoàn thành vòng đời tự nhiên.

Một loại thiếu máu do phá hủy các tế bào hồng cầu là thiếu máu tan máu tự miễn. Nó xảy ra khi hệ thống miễn dịch nhầm RBCs với một chất lạ và tấn công chúng.

Nhiều yếu tố có thể gây ra sự phân hủy quá mức của RBCs, bao gồm:

• Nhiễm trùng;
• Một số loại thuốc, bao gồm một số loại thuốc kháng sinh;
• Tăng huyết áp nghiêm trọng;
• Ghép mạch máu và van tim giả;
• Chất độc do bệnh thận hoặc gan tiến triển tạo ra;
• Một cuộc tấn công tự miễn dịch, do bệnh tan máu, chẳng hạn;
• Nọc rắn hoặc nhện.

Dấu hiệu bệnh thiếu máu

Dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh thiếu máu là mệt mỏi, khó thở hay cảm thấy lạnh. Những dấu hiệu khác bao gồm:

• Da nhợt nhạt;
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều;
• Hụt hơi;
• Đau ngực;
• Đau đầu;
• Nhẹ đầu.

Những người bị thiếu máu nhẹ có thể gặp ít hoặc không có xuất hiện những triệu chứng trên. Một số dạng thiếu máu gây ra các triệu chứng cụ thể như là:

• Thiếu máu bất sản: Điều này có thể gây sốt , nhiễm trùng thường xuyên và phát ban trên da;
• Thiếu máu do thiếu axit folic: Điều này có thể gây khó chịu, tiêu chảy và lưỡi trơn;
• Thiếu máu tan máu: Điều này có thể gây ra vàng da , nước tiểu sẫm màu, sốt và đau bụng;
• Thiếu máu hồng cầu hình liềm: Điều này có thể gây ra sưng đau ở bàn chân và bàn tay, cũng như mệt mỏi và vàng da.

Người thiếu máu nên ăn gì ?

Thiếu máu thường được gây ra bởi thiếu hụt sắt, vitamin B12 hoặc acid folic. Vì vậy, việc ăn đầy đủ các nguồn dinh dưỡng này trong chế độ ăn uống hàng ngày rất quan trọng.

Dưới đây là một số thực phẩm bạn nên ăn để giúp tăng cường sức khỏe và ngăn ngừa thiếu máu:

• Thực phẩm giàu sắt: Các loại thực phẩm giàu sắt bao gồm thịt đỏ, gan, thận, cá, tôm, cua, trứng, đậu, đậu Hà Lan, hạt chia và các loại rau xanh lá như rau chân vịt, rau cải xoăn, rau cải bó xôi, cải ngọt, bó xôi, tía tô.
• Thực phẩm giàu vitamin B12: Các loại thực phẩm giàu vitamin B12 bao gồm thịt đỏ, gan, trứng, sữa, pho mát, các loại hải sản như cá hồi, tôm, cua, sò, hàu.
• Thực phẩm giàu acid folic: Các loại thực phẩm giàu acid folic bao gồm rau xanh, như rau cải xoăn, rau cải bó xôi, bó xôi, cải ngọt, cà chua, cà rốt, dâu tây, cam, chuối, đậu Hà Lan, đậu đen, lạc.

Ngoài ra, để tăng khả năng hấp thu sắt, bạn cũng nên kết hợp ăn các thực phẩm giàu sắt với các loại thực phẩm giàu vitamin C, như cam, chanh, dưa hấu, dâu tây, rau cải và cà chua.

Người thiếu máu không nên ăn gì?

Nhóm các thực phẩm có tanin: các loại trà, rượu vang, cà phê,…

Tanin một dạng polyphenol, thường có nhiệm vụ tạo liên kết cùng protein. Trong đời sống hàng ngày chúng được đánh giá tương đối tốt đối với sức khỏe. Tuy nhiên tác dụng phụ của chất này là dễ dàng tạo phản ứng hoá học với sắt và sinh ra muối khó tan. Chúng sẽ ức chế trực tiếp quá trình tổng hợp và hấp thụ sắt trong cơ thể. Nhóm thực phẩm chứa tanin tiêu biểu như lá trà, nho và cà phê. Do đó chúng ta nên thận trọng khi dung nạp trà, rượu vang, cà phê hoặc cà phê khi gặp tình trạng thiếu máu.

Nhóm thực phẩm giàu phytat

Phytat là một chất gây ảnh hưởng tiêu cực đến hấp thu sắt trong cơ thể. Nó được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, chủ yếu là trong hạt, các loại ngũ cốc và đậu. Phytat có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu sắt bằng cách kết hợp với sắt và tạo thành phức chất không thể hấp thu được bởi cơ thể.

Nếu bạn muốn giảm lượng phytat trong thực phẩm, bạn có thể thực hiện một số thủ thuật như ngâm ngũ cốc, đậu, hạt trong nước qua đêm trước khi nấu. Việc nấu chín và nấu mềm cũng có thể giúp giảm lượng phytat.

Nhóm các thực phẩm có thành phần gluten lớn: bánh mì, mì ống,…

Gluten – một loại protein tồn tại trong các loại ngũ cốc như lúa mì, lúa mạch, lúa đậu nành và một số loại ngũ cốc khác – có thể làm giảm sự hấp thu sắt trong cơ thể. Việc này có thể xảy ra do gluten gây ra tình trạng viêm đường tiêu hóa, gây tổn thương các tế bào niêm mạc ruột, giảm khả năng hấp thu sắt từ thực phẩm.

Do đó, nếu bạn có tình trạng dị ứng gluten cần  hạn chế các loại thực phẩm như mì ống hoặc ngũ cốc, bánh mì khỏi khẩu phần ăn hàng ngày của mình để hạn chế tối đa nguy cơ tiềm ẩn đến từ gluten đến vấn đề hấp thu sắt.

Nhóm thực phẩm chứa axit oxalic: khế, củ cải đường, đậu phộng, rau bina,…

Nhóm thực phẩm bệnh nhân thiếu máu thường xuyên lơ là nhất có lẽ chính là nhóm này. Axit oxalic là một hợp chất hữu cơ có trong nhiều loại rau củ quả, như rau chân vịt, rau má, cải xoăn, bí đỏ, củ cải đường và củ đậu.

Axit oxalic kết hợp với sắt trong thực phẩm để tạo thành các phức chất kém hấp thu, từ đó giảm khả năng hấp thu sắt vào cơ thể. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của các tế bào hồng cầu và gây ra tình trạng thiếu máu.

Tuy nhiên, không phải loại rau củ quả nào chứa axit oxalic cũng có tác động tiêu cực đến sự hấp thu sắt trong cơ thể. Khi được ăn kèm với các thực phẩm giàu vitamin C, chẳng hạn như cam, chanh, hoặc dưa hấu, axit oxalic sẽ bị phân hủy, giúp sắt dễ dàng hấp thu hơn. Ngoài ra, các phương pháp chế biến thích hợp, như ngâm rau trong nước muối trước khi nấu, cũng có thể giúp giảm lượng axit oxalic trong rau củ quả.

Hy vọng bài viết trên H&H Nutrition đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích về bệnh thiếu máu và trả lời câu hỏi người thiếu máu không nên ăn gì. Để được tư vấn dinh dưỡng và thiết kế thực đơn dinh dưỡng nhằm cải thiện sức khỏe cho bệnh nhân bị thiếu máu, hãy đến với các chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm và nhiệt tình tại H&H Nutrition.

H&H Nutrition cam kết sẽ là người bạn đồng hành sức khỏe cùng gia đình nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất đến quý khách hàng.

Xem thêm:

• Chế Độ Ăn Uống Cho Người Thiếu Máu Lên Não Tốt Nhất
• Trẻ thiếu máu nên ăn gì? Những điều mẹ không thể không biết
• Kiểm soát thiếu máu ở trẻ 6 đến 9 tháng tuổi – Ba Mẹ nên làm gì?

BS – Nguyễn Thị Xuân Huyền – Chuyên gia Dinh dưỡng tại H&H Nutrition

H&H Nutrition – Đồng hành cùng sức khỏe gia đình bạn

Địa chỉ:

Cơ sở chính: 105 Trần Thiện Chánh, Phường 12, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh

Chi nhánh Lâm Đồng: 93/87 Hà Giang, Phường 1, Tp Bảo Lộc, Lâm Đồng.

Hotline:

Hotline Đặt hàng: 088 8844 733

Hotline Tư vấn: 088 8977 433

• H&H Nutrition

• Hỏi – đáp cùng chuyên gia dinh dưỡng