Tiểu đường thai kỳ không phải là một bệnh lý mạn tính như tiểu đường type 1 và type 2 nhưng nếu không biết cách kiểm soát đường huyết tốt thì sau sinh có thể tiến triển thành tiểu đường type 2. Việc lựa chọn một chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ các chất, nguồn thực phẩm tốt sẽ góp phần quản lý tốt các triệu chứng của bệnh.
Trong đó, bữa sáng là bữa khá quan trọng để cung cấp năng lượng cho ngày mới. Vậy đâu là thực đơn sáng cho người tiểu đường thai kỳ vừa ngon, vừa an toàn mà vẫn đảm bảo đủ dinh dưỡng cho cả mẹ và bé con. Cùng theo dõi qua bài viết nhé!
Tiểu đường thai kỳ là gì?
Theo Tổ chức Y tế thế giới vào năm 2013, glucose huyết tương tăng được phát hiện lần đầu trong khi có thai được phân thành 2 nhóm là đái tháo đường mang thai (Diabetes in pregnancy) và đái tháo đường thai kỳ (Gestational Diabetes Mellitus).
Đái tháo đường mang thai còn được gọi là đái tháo đường rõ (Overt Diabetes). Tình trạng này có mức glucose huyết tương đạt mức chuẩn đoán của đái tháo đường tiêu chuẩn theo WHO, 2006. Trong khi đó, tiểu đường thai kỳ có mức glucose huyết thấp hơn. Theo Nội tiết Mỹ (Endocrine Society), tiểu đường thai kỳ là tình trạng liên quan đến tăng glucose huyết tương của mẹ, nhưng có mức độ thấp hơn đái tháo đường mang thai (đái tháo đường rõ). Tình trạng tiểu đường thai kỳ có khả năng làm tăng nguy cơ bất lợi đến sức khỏe của thai nhi và thai phụ.
Nguyên tắc dinh dưỡng dành cho mẹ bầu tiểu đường thai kỳ
Thực đơn dinh dưỡng cho bà bầu bị tiểu đường thai kỳ cần phải đảm bảo nguyên tắc chủ chốt là phải cân bằng được 2 yếu tố dinh dưỡng và đường huyết. Bởi nếu kiêng khem quá mức sẽ khiến mẹ bầu không đủ dưỡng chất cho cơ thể và thai nhi. Lúc này, có thể càng làm suy giảm sức đề kháng hay gây nên những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của thai nhi.
Các mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây khi mà thiết kế thực đơn dinh dưỡng mỗi ngày:
- Thực đơn dinh dưỡng phải đảm bảo 5 nhóm dinh dưỡng cơ bản: chất đạm, chất bột, chất xơ, chất béo, vitamin và khoáng chất.
- Hạn chế tối đa các loại thực phẩm chứa nhiều đường, tinh bột bởi sẽ dẫn đến sự phá vỡ cân bằng đường huyết do insulin trong cơ thể không thể chuyển hóa hết lượng đường nạp từ nguồn bên ngoài vào.
- Bổ sung lượng protein cần thiết: protein là chất dinh dưỡng quan trọng giúp cung cấp năng lượng, cải thiện sức khỏe các các mô, cơ. Do đó, các mẹ nên bổ sung thông qua các thực phẩm giàu protein như đậu nành, thịt, cá, trứng, sữa,…
- Tăng cường bổ sung chất xơ: Chất xơ là một trong những dưỡng chất tốt trong thai kỳ. Bởi chất này giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, ngăn ngừa táo bón, tạo cảm giác no và giúp chỉ số đường huyết không bị tăng nhanh sau bữa ăn. Chất xơ thường có mặt trong trái cây, rau củ, ngũ cốc: yến mạch, trái cây, lúa mì,… Và để tốt nhất, các mẹ nên ăn trái cây tươi, chế biến món ăn từ hấp và luộc thay vì chiên, rán, xào.
- Giảm lượng muối trong chế biến món ăn cho bà bầu. Bởi sử dụng muối nhiều sẽ làm ảnh hưởng tới hệ tim mạch và tăng đường huyết.
- Không nên thay đổi số lượng thức ăn cũng như các món trong thực đơn quá nhanh
- Không bỏ bữa, không để bụng quá đói hay ăn quá no
- Nên chia thực đơn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày (tối ưu nhất là 5 bữa/ngày). Trong đó, bữa sáng và bữa trưa nên cung cấp nhiều năng lượng hơn buổi tối.
Vì sao bữa sáng lại quan trọng với mẹ bầu tiểu đường?
Theo thống kê có khoảng 3-7% bà bầu mắc phải bệnh tiểu đường thai kỳ. Bệnh không chỉ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người mẹ mà còn gây nhiều biến chứng nguy hiểm đến sự phát triển của thai nhi. Nền tảng chính để điều chỉnh lại và ổn định chỉ số đường huyết là một chế độ ăn uống khoa học, cân bằng và chế độ luyện tập thể thao phù hợp.
Các mẹ bầu tiểu đường thai kỳ hay mắc sai lầm chính là có tư duy không ăn sáng để không nạp dinh dưỡng và đường vào cơ thể. Từ đó, sẽ giúp thuyên giảm tình trạng bởi giảm lượng đường trong máu. Nhưng thực tế không phải vậy, theo các chuyên gia tư vấn dinh dưỡng, bữa sáng chính là bữa ăn vô cùng quan trọng và cần thiết trong ngày đối với bất kỳ ai, đặc biệt là với bà bầu. Vì trải qua một đêm dài, mẹ bầu cần phải nạp thêm năng lượng để cung cấp dưỡng chất cho cơ thể và thai nhi phát triển.
Việc mẹ bỏ bữa sáng không chỉ gây ảnh hưởng xấu đến dày, dễ bị rối loạn tiêu hóa, đường ruột yếu, suy giảm chức năng miễn dịch, hoa mắt, chóng mặt mà còn có thể bị rối loạn đường huyết.
Lượng insulin mà tế bào beta tuyến tụy tiết ra có nhiệm vụ kiểm soát lượng glucose trong máu. Nếu mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ bỏ bữa sáng, tế bào này phải đợi đến bữa trưa mới có thể hồi phục. Điều này làm chậm các phản ứng insulin và làm tăng lượng đường trong máu suốt cả ngày.
Bên cạnh đó, việc nhịn ăn sáng cũng khiến cho acid béo trong máu tăng lên và làm insulin mất khả năng giảm lượng glucose trong máu khiến bệnh tiểu đường thai kỳ ngày càng thêm nặng. Do đó, bữa sáng rất quan trọng với bà bầu tiểu đường thai kỳ. Tuy nhiên, để tốt cho sức khỏe, đủ dinh dưỡng các mẹ nên cung cấp bữa sáng khoa học nhất nhé.
Gợi ý thực đơn sáng cho người tiểu đường thai kỳ
Các mẹ có thể tham khảo ý kiến, tư vấn dinh dưỡng từ chuyên gia, bác sĩ để biết cách chọn thực phẩm cho bữa sáng đủ năng lượng và ổn định đường huyết. Dưới đây là một số thực đơn sáng cho người tiểu đường thai kỳ vừa kiểm soát tốt lượng đường trong máu, vừa cung cấp đầy đủ dưỡng chất mà các mẹ và người thân nên tham khảo:
- Trứng chiên ăn cùng bánh mì nguyên cám và salad rau trộn hay cà chua, dưa chuột
- Cháo thịt bằm yến mạch
- Cháo ngũ cốc nguyên hạt
- Phở/bún gạo lứt nấu với thịt bò kèm giá chần, rau trụng chín
- Cháo thịt nạc và tráng miệng bằng quả kiwi
- Miến gà cùng rau trụng và uống 1 cốc nước ép cóc
- Ngũ cốc nguyên hạt cùng ly sữa không đường
- 200g khoai lang luộc
- Cháo yến mạch cùng 1 ly sữa không đường
- 1 đĩa bánh cuốn vừa ăn cùng 20g chả lụa và dưa chua.
Tuy nhiên đây chỉ là thực đơn tham khảo, bởi tùy theo cân nặng và tình trạng lao động của mỗi mẹ mà sẽ cần nhu cầu năng lượng khác nhau. Do đó, nếu mẹ nào không có hoạt động nhiều vào buổi sáng, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ giảm khẩu phần ăn ít hơn các bữa còn lại.
Một số lưu ý quan trọng trong chế độ dinh dưỡng cho người tiểu đường thai kỳ
Đối với người có sức khỏe tốt thì lựa chọn thực phẩm trong thiết kế thực đơn dinh dưỡng dễ dàng nhưng với các bà bầu tiểu đường thai kỳ thì nên chú ý một số điều sau đây:
Thực phẩm mà bà bầu tiểu đường thai kỳ nên ăn
- Thực phẩm giàu carbohydrate lành mạnh: Rau củ, trái cây, ngũ cốc, các loại đậu, gạo lứt, các sản phẩm sữa ít béo.
- Thực phẩm giàu chất xơ: các loại rau xanh, củ quả, trái cây, ngũ cốc, các loại đậu,..
- Cá giàu chất béo: cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá mòi,…
- Thực phẩm chất béo tốt: Bơ, óc chó, quả hạnh, dầu canola, dầu oliu, dầu lạc,…
- Thực phẩm giàu protein: ức gà, thịt nạc, cá, lòng đỏ trứng,…
- Thực phẩm bổ sung như sữa chua, bánh dành cho người tiểu đường,…
Thực phẩm mà bà bầu tiểu đường thai kỳ nên tránh
- Thực phẩm chứa chất béo bão hòa: các mẹ bầu nên tránh các sản phẩm sữa giàu chất béo và protein động vật như thịt bò, xúc xích, thịt xông khói,…
- Thực phẩm giàu chất béo chuyển hóa: thức ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn, bơ thực vật, đồ nướng, thực phẩm đóng hộp…
- Những thực phẩm dễ làm tăng đường huyết: đồ uống có đường, nước có ga, nước ép đóng chai, bánh kẹo, chè, kem, trái cây quá ngọt,…
Một số lưu ý trong chế độ dinh dưỡng cho bà bầu tiểu đường thai kỳ
- Đảm bảo đầy đủ các nhóm dinh dưỡng chính trong chế độ ăn hằng ngày
- Không nên ăn mặn, giảm lượng muối trong chế biến các món ăn
- Nên luộc, hấp thay vì chiên rán, xào nhiều dầu mỡ các món ăn cho bà bầu.
- Nếu muốn tăng lượng thức ăn trong khẩu phần nên tham khảo ý kiến bác sĩ
- Ăn đúng bữa, đúng giờ, không nên bỏ bữa
- Ăn chậm, nhai kỹ
- Tránh nằm hay ngồi ngay sau khi ăn no
- Trái cây nên chọn các loại quả ít đường và nên bổ sung trái cây tươi để tốt nhất
- Các món ăn cho bà bầu cần phải nấu chín kỹ mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng
Với những chia sẻ trong bài viết về thực đơn sáng cho người tiểu đường thai kỳ, hy vọng mọi người hiểu hơn về bệnh cũng như nắm được nguyên tắc trong thiết kế thực đơn dinh dưỡng. Từ đó, mẹ và bé có điều kiện phát triển tốt nhất, nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, bạn đọc có thể liên hệ với H&H Nutrition để được hỗ trợ nhé!
Xem thêm:
